Klasyfikacja ch?odziw
Proporcja wed?ug rodzaju przetwarzania i zastosowania:
Zgodnie z morfologi? istniej? p?ynne ch?odziwa i smary sta?e. W produkcji powszechnie stosowane s? dwa rodzaje p?ynnych ch?odziw: olej do ch?odziwa (olej do obróbki skrawaniem) u?ywany g?ównie do smarowania i na bazie wody (p?yn do obróbki skrawaniem) u?ywany g?ównie do ch?odzenia.
P?yn ch?odz?cy na bazie oleju: p?yn ch?odz?cy na bazie oleju, znany równie? jako olej do ci?cia, jego podstawowy sk?ad to olej bazowy (olej mineralny lub olej syntetyczny). Podczas u?ywania nie trzeba go rozcieńcza?, a roztwór podstawowy jest u?ywany bezpo?rednio. Dodatki obejmuj? ?rodki nat?uszczaj?ce, ?rodki dzia?aj?ce pod wysokim ci?nieniem (takie jak chlor, siarka, fosfor itp.), inhibitory korozji, przeciwutleniacze itp.
P?yn obróbkowy na bazie wody jest obecnie najcz??ciej stosowanym p?ynem obróbkowym, a jego produkty stanowi? oko?o 70% ca?kowitego udzia?u p?ynu ch?odz?cego w rynku. P?yn obróbkowy na bazie wody nale?y rozcieńczy? wod?, a nast?pnie u?y?. W zale?no?ci od stanu rozcieńczonego mo?na go podzieli? na emulsyjny p?yn obróbkowy, mikroemulsyjny p?yn obróbkowy oraz syntetyczny p?yn obróbkowy.
Funkcja i sk?ad p?ynu do obróbki skrawaniem
G?ówne funkcje w obróbce skrawaniem to ch?odzenie, smarowanie, czyszczenie i zapobieganie rdzewieniu. Ze wzgl?du na konwekcj? i parowanie cieczy mo?na obni?y? temperatur? powierzchni narz?dzia skrawaj?cego i przedmiotu obrabianego, aby zapobiec spaleniu powierzchni i deformacji przedmiotu obrabianego. Ponadto p?yn obróbkowy powinien mie? odporno?? na pienienie i ple?ń, aby nie odprowadza? zanieczyszczeń do ?rodowiska, szkodzi? ludzkiemu cia?u i by? ekonomiczny. Z tego powodu do p?ynu obróbkowego nale?y doda? specjalne dodatki, takie jak ?rodki zaolejaj?ce (adsorbowane na powierzchni przedmiotu obrabianego tworz?c film olejowy), ?rodki ekstremalnie ci?nieniowe (tworz?ce silne membrany chemiczne w wysokiej temperaturze i wysokim ci?nieniu, przeciwtarciowe i przeciw zbrylaniu), inhibitor rdzy (zapobiegaj?cy korozji metalu), odpieniacz (zapobiegaj?cy pienieniu podczas natryskiwania ch?odziwa) i przeciwutleniacz (zapobiegaj?cy dzia?aniu oleju do ci?cia w wysokiej temperaturze). Utlenianie redukcyjne), ?rodek powierzchniowo czynny itp.
W procesie ciek?ego ch?odziwa wyst?puj? trzy rodzaje mg?y olejowej
(1) Czysta mg?a olejowa wytworzona przez uderzenie strumieniem, wolna od sta?ego py?u;
(2) Dym generowany przez parowanie lub spalanie z powodu wysokiej temperatury ogrzewania lub szybkiego ci?cia;
(3) Mg?a olejowa zawieraj?ca py? szlifierski wytwarzany przez strumień p?ynu do obróbki skrawaniem metalu podczas szlifowania.
Wp?yw ch?odziwa skrawaj?cego na zdrowie
Wiele osób ma b??dne wyobra?enie o toksyczno?ci ch?odziwa. Uwa?aj?, ?e im wi?kszy zapach, tym wi?ksza toksyczno??. W rzeczywisto?ci nie ma mi?dzy nimi absolutnej relacji. Czy p?yn obróbkowy ma wp?yw na zdrowie cz?owieka?
1) mo?e powodowa? astm? i inne choroby uk?adu oddechowego;
Wed?ug literatury, sk?ad p?ynu do obróbki metali jest z?o?ony, a dodatki i zanieczyszczenia mog? by? stosowane jako czynniki stymuluj?ce do wywo?ania nag?ej astmy, pogorszenia pierwotnego stanu astmy lub wywo?ania dyskomfortu w drogach oddechowych u pacjentów bez astmy. Spo?ród czterech rodzajów p?ynów do obróbki metali, rozpuszczalny olej i czysty olej s? zwi?zane z astm?. Potwierdzono, ?e czysty olej, olej rozpuszczalny i olej syntetyczny powoduj? dysfunkcj? dróg oddechowych i choroby uk?adu oddechowego w wyniku wdychania. Nawet je?li st??enie mg?y olejowej wynosi tylko 0,41-0,55 mg/m3, d?ugotrwa?e nara?enie na mg?? olejow? prowadzi do przewlek?ego zapalenia oskrzeli, dyskomfortu w klatce piersiowej i podra?nienia dróg oddechowych.
Jednak ze wzgl?du na gwa?towny wzrost liczby pracowników cierpi?cych na alergiczne zapalenie p?uc w ostatnich latach zbadano i potwierdzono fakt, ?e d?ugotrwa?e nara?enie na mg?? olejow? mo?e prowadzi? do zapalenia p?uc. Dane badawcze dotycz?ce wp?ywu mg?y olejowej z p?ynów do obróbki metali na czynno?? p?uc pracowników s? wci?? sk?pe. Jednym z powodów jest to, ?e wi?kszo?? obserwowanego pogorszenia czynno?ci p?uc jest nieodwracalna. Ponadto pogorszenie funkcji p?uc jest zwi?zane z ilo?ci? mg?y olejowej, która jest wynikiem d?ugotrwa?ej akumulacji. Jednak wyniki do?wiadczeń na zwierz?tach wykaza?y, ?e psy nara?one na dzia?anie mg?y olejowej 5-100 mg/m3 przez ponad 12 miesi?cy mia?yby ziarniniak t?uszczowy p?cherzyków i makrofagów, a tkanka oddechowa wykazywa?a zmiany morfologiczne.
2) Rakotwórczo??
Inn? szkodliwo?ci? mg?y olejowej p?ynów do obróbki metali jest jej rakotwórczo??. Rakotwórczo?? p?ynu do obróbki metali zale?y g?ównie od st??enia dodatków, zanieczyszczeń i warunków eksploatacji. Obecnie nie ma badań nad rakotwórczo?ci? p?ynu do skrawania metalu dla ludzi, ale badania eksperymentalne na zwierz?tach pokazuj?, ?e mg?a olejowa p?ynu skrawaj?cego mo?e powodowa? nowotwór skóry/rak skóry, nowotwór k?uj?cy, raka p?uc i raka trzustki. Nadal istnieje wiele kontrowersji dotycz?cych rakotwórczo?ci mg?y olejowej do obróbki skrawaniem: chocia? wiele badań epidemiologicznych donosi o rakotwórczych tendencjach p?ynów do obróbki skrawaniem metali i ich mg?y olejowej, ze wzgl?du na d?ugi okres inkubacji raka, badania epidemiologiczne mog? jedynie oceni? szkody spowodowane przez pewna substancja 20-30 lat temu. Z tego powodu niektórzy badacze zwracaj? uwag?, ?e sk?ad p?ynu do obróbki metali sprzed kilkudziesi?ciu lat nie mo?e odzwierciedla? sytuacji dzisiejszego p?ynu do obróbki skrawaniem. W szczególno?ci wielkie zmiany zasz?y w procesie rafinacji, a WWA i inne niepo??dane sk?adniki zosta?y w wi?kszym stopniu usuni?te. Dlatego nie jest w?a?ciwe rozszerzanie udowodnionej wcze?niej tendencji rakotwórczej na obecny p?yn obróbkowy. Jednak ze wzgl?du na z?o?ono?? sk?adu p?ynu do obróbki metali bardzo trudno jest po prostu udowodni?, ?e nie jest on rakotwórczy.
3) Wp?yw genetyczny
W porównaniu z badaniami nad innymi zagro?eniami dla zdrowia, badania nad wp?ywem mg?y olejowej z ch?odziwa na genetyk? s? najmniejsze. Zgodnie z wynikami Fuchsa i in. W 1995 r. N-nitrozodietanoloamina (ndela) zosta?a zidentyfikowana przez IARC jako czynnik rakotwórczy 2B. Ndela silnie wp?ywa na p?kni?cia nici DNA w monocytach. Liczba p?kni?? nici DNA u pracowników nara?onych na dzia?anie powietrza o st??eniu ndeli powy?ej 500 mg/m3 by?a znacznie wy?sza ni? u pracowników nara?onych na dzia?anie powietrza o st??eniu ndeli poni?ej 50 mg/m3. Chocia? EPA (Amerykańska Agencja Ochrony ?rodowiska) zabroni?a stosowania ndeli jako dodatku do ch?odziwa do metalu, pod wp?ywem ?rodka nitrozyluj?cego trietanoloamina (herbata) i dietanoloamina (DEA) mog? nadal reagowa?, tworz?c ndela w ch?odziwie do metalu.